قالیبافی جوزان

منطقه ملایر وروستاهای اطراف ان باسابقه‌ترین مراکز قالیبافی ایران است. در حدود نیم قرن پیش چند کمپانی بین‌المللی برای مدیریت سفارش‌های تولیدی خود در شهر ملایر (که به نام دولت آباد شهرت داشت) پایگاه تولیدی داشتند و شهرستان ملایر و بخش‌ها و روستاهای تابعه آن یکی از مراکز پر اهمیت تولید فرش در این استان بوده‌اند. در مناطق شمالی و شرقی ملایر مانند حسین آباد و جوکار اکثراً فرش‌های یک پوده و با گره ترکی و در طرح شکسته با طرح‌های ماهی هراتی و برخی طرح‌های ایلیاتی که از نقش‌های کردی و قفقاز نشات می‌گیرند، بافته می‌شوند. در حالیکه بافندگان مناطق جنوبی ملایر سنت‌های بافندگی مناطق فارس زبان از‌جمله استفاده از گره نامتقارن (گره فارسی) و کاربرد دو نخ پود و نقشه‌های متداول در فراهان و ساروق را پیروی می‌کنند. فرش‌های نوع اول یک پوده و ضخیم و فرش‌های نوع دوم که فرش جوزان و سپس مانیزان بهترین نماینده آن است فرش دو پود و ریز‌باف‌تر است و فرش‌های ریز‌باف تجاری متعلق به روستاهای داویجانی، حمزه لوی علیا و سفلی است. در میان مراکز بافندگی جنوب ملایر روستاهای جوزان – علمدار – می‌شن – مانیزان شهرت بیشتری دارند. دهات گرجایی، بی‌غش و حمزه لو از‌جمله دهات معروف بعدی هستند که به داشتن طرح‌های گل رزی وگردان و انگوری بزرگ مشهورند.

. با از‌بین‌رفتن شرکت‌های خارجی، عمده قالی‌بافی ملایر به روستاها منتقل گردید ۸۰درصد قالی بافان ملایر در روستاهایی زندگی می‌کنند که در برخی از آنها از گذشته قالی‌بافی وجود داشته است. بافت قالی‌هایی با نام شاپوری در روستاهای جوزان و مانیزان تحت‌تاثیر قالی‌های ساروق در منطقه رواج داشته است. فرش‌های مناطقی نظیر جوزان، طایمه و کسب و ننج تا مدت‌ها بعد بافته می‌شد. فرش‌های زیبای گذشته جوزان امروزه غالباً تبدیل به پشتی‌های کوچک و نهایتاً زرع و نیم شده‌اند و قالیچه‌های بوته‌ای طایمه را به‌ندرت می‌توان سراغ گرفت، ولی هنوز قابلیت تولید فرش‌هایی ظریف و محکم با رنگ‌های شاد و زیبا را در منطقه کاملاً می‌توان مشاهده کرد.

در برخی قالی‌های ملایر که سه ترنج مرکزی دارند، بی‌شباهت به سبک قفقازی نیستند و در منطقه به آنها ارمنی‌باف نیز گفته می‌شود و این بخاطر اعزام اجباری ارمنیان ایروان در قرن هفدهم به منطقه و اسکان آنان در این ناحیه است

نقشه ماهی و چهار چنگ مربوط به این مناطق و روستای حسین آباد شاملو و همچنین روستای مهدی آباد است. تعدادی از نقشه‌های متداول منطقه عبارتند از: چگینی – جوزانی – حاج خانمی –چهارچنگ اقدسی – حسن آبادی.

دره جوزان، دره‌ایی سرسبز با طبیعتی بکر و چشم‌نواز در بخش مرکزی ملایر است که تاکستان‌های زرخیز