Mandegaran – شیرین صوراسرافیل

ماندگاران فرش ایران

دکتر سیروس پرهام

رشته ای مانند فرش دستباف بندرت می توان کسانی یافت که صاحب دانش اگاهی به ویژه علاقه به کنکاش در رشته ای باشند. که به غیر از خود پژوهشگر کمتر کسی بر ارزش آن واقف است. دکتر سیروس پرهام نویسنده مترجم با دانشی مثال زدنی از آن دست کسانی است که باید حضور آنان را در فرش دستباف غنیمتی تلقی کرد.

کتاب برجسته وی دستبافته های عشایری فارس اولین و شاید تنها کتاب پژوهشی در زمینه فرش است که علاوه بر تحقیقات میدانی و کتابخانه ای با بهره گیری از دانش بالای پژوهشگر و براساس موازین دقیق یک پژوهش علمی تهیه شده است هرچند به نظر میرسد که درطی سالهای اخیر وی در تهیه کتاب نفیسی راجع به فرشهای موزهای همکاری داشته ولی بهرحال دریغ است که طی سالهای گذشته جامغه فرش آن چنان که نیاز بود از آثار ایشان بهره مند نشده است.

عیسی بهادری - طراح فرش

استاد بهادري هنرمندي آشنا به مباني هنر ايران و جهان بود، او با توجه به نقشمايه هاي سنتي و پاي بندي به اصول و مباني هنر ايران دست به ابتكار و نوآوري زد و با تركيب عناصر اسليمي و ختايي و غيره نقش هايي بديع و تازه با مضامين عرفاني ، فلسفي و اسطوره اي طراحي نمود كه در تاريخ هنر طراحي فرش بي سابقه است و براي اولين بار در سال 1338 در اصفهان پرتره بافي به شيوه نقاشي را اجرا نمود.

او نقاش طبيعت ساز، نگارگر، طراح كاشي،معرق چوب، خاتم، قلم زني و ساير هنرهاي سنتي ايراني بود كه از نظر خلاقيت و نوآوري در طراحي فرش سرآمد طراحان معاصر به شمار مي رود.

از آثار ماندگار وي در طراحي فرش مي توان به بشريت،شكار چرخ،ستاره دريايي،تنازع بقا،تشعير و پروانه ها اشاره كرد.

دکتر حصوری

مهاجرت ازیک سرزمین معمولا امری غم انگیز وتاسف باراست به حصوص اگر دراثر مهاجرت چیزی جای وکسانی دچار آسیب شوند یکی ازاین مهاجرتّهآ سفر دکتر حصوری بود و آنچه از این سفر تاحدودی ناخواسته اسیب دید فرش دستباف بود .دکتر حصوری با علاقه واشتیاق به جامعه فرش آمد و تمام دانش وتجربه خویش را همراه باعشق و صداقت در عرصه اینکار گذاشت.

دکتر حصوری اهل سفربود و کسانی که اهل سفرند به مردم سنت ها ومیراثهای آن عشق می ورزند و او این امر را در سرزمین خود در چندین کتابی که سعی کرد درباره فرش برخی نقاط نسبتا محروم کشور بنویسد نشان داد.

حضور دکتر حصوری بختی نامنتظز در عرصه فرش دستباف بود هرچند جامعه فرش نیز همچنان که دانشگاه ،با او چندان مهربان نبود.تا آنجا که برای چاپ کتاب مهم فرهنگ فرش که زحمتی بسیار برای آن کشیده بود نتوانست حمایتی دریافت کند. دکتر حصوری مهاجرت کرد و این مهاجرت یک جایی را بیش از پیش تهی کرد و آن جامعه فرش بود.

پرویز تناولی

پرویز تناولی هنرمندی درسطح جهانی است ودرمورد چنین هنرمندی نوشتن سخت است ولی وی هنرمندی است که درمجسمه سازی نقاشی شناخت فرش و پژوهشگری شناخته شده آنچنان که سابقه اش نشان میدهد به موسیقی را نیز نزد استادصبا آموخته است.

پرویز تناولی همچنین کارشناس فرش‌ها و بافته‌های عشایری است وعلاوه بر آن و مجموعه داری است که زمانی بانمایش گبه هایش این هنر گمنام و مهجور ایرانی را برکشید وآنرا به پدیده ای جهانی تبدیل کرد.

هنگام تعطیلی دبیرستان به هنرستان کمال‌الملک می‌رفت. در سال ۱۳۳۲ هنرستان هنرهای زیبا در تهران تأسیس شد و او در رشته مجسمه‌سازی نام‌نویسی کرد. وی پس از گذراندن دوره سه ساله مجسمه‌سازی در هنرستان هنرهای زیبا در سال ۱۳۳۵ به ایتالیا رفت و در آکادمی هنرهای زیبای شهر کارارا مشغول به تحصیل شد. او مدتی به ایران بازگشت وسپس با گرفتن بورسی تحصیل خود را درمیلان ادامه داد.

تناولی علاوه برانکه عاشق ایران و هنرهای سنتی و بومی ایران است هنرمندی مردمی است که با اهدا بخشی از خانه و تعداد قابل توجهی از مجسمههایش برای ساخت موزه مجسمه سازی کمک کرد.

رستم شیرازی - طراح فرش

هرچند طراحان بزرگی که مهر خود را بر هزاران فرش جاودانی و ماندگار در طول تاریخ نقش زده اند نیز نامی برفرش ندارند ولی شاید در طی سال-های اخیر به مدد تصادف و یا هر نام دیگری که بتوان بر آن نهاد بخت آن یافته اند که چهره از پشت غبار بی مهریها وفراموشیها بیرون آورند که جای ان دارد که این گروه را اخرین نسل طلایی طراحان و نقش آفرینان فرش دستباف بنامیم.

در میان این نسل به جرات میتوان ازتعدادی یادکرد که نه تنها پرچمدار و بدعت آفرین در طراحی زوال ناپذیر فرش ایران بوده اند بلکه به نوعی توانسته اند ارزش این هنر و هنرمندان وابسته آن را تاحدودی درجامعه ایران نشان دهند .

امروز از آن نسل طلایی طراحان کمتر کسی باقی مانده است وکمتر کسی متوجه آن است که هجوم تکنولوژی سرد و خشن وبی احساس بر ذهن و زندگی مردم تا چه حد ارزشهای بومی بخصوص آنچه را که تا بحال نشناختهایم قربانی کرده است.

نهایت انکه یکی ازاین کسان که بی مانند وبی جانشین است رستم شیرازی طراح برجسته اصفهانی است که بعد ازاین باید حضورش را در فرشهای ستودنی که طراحی کرده جستجو کنیم.

دکتر سیاوش آزادی

دکتر سياوش آزادي از کارشناسان ومجموعه داران پر سابقه ای است که صاحب تالیفات ونوشته های متعدد درزمینه فرش است وی دراروپا زندگی میکند و عضو انجمن کارشناسان بین المللی فرش دستباف است وی با آن که با بسیاری از فرش شناسان اروپایی اشنایی دارد درمورد برخی نظزیات آنها که متاسفانه به دلیل عدم تحلیل درست مورد استفاده پژوهشگران ودانشجویان وطن ما که سزرمین اصلی فرش است قرار میگیرد معتقد است:

علیرغم نظر برخی پژوهشگران دایر بر شروع فرشبافی ایران بوسیله امرا و حاکمان درباری فرش دستباف ریشه و پایه عشایری وروستایی دارد.دکتر آزادی این اعتقاد خود را که مبنایی مستند و علمی دارد وبه ویژه هدفش جلب نظز دانشجویان ومحققان جواناست در گفتگو ها ونوشته هایش مورد تاکید وتحلیل قار میدهد.وامید واراست که پژوهشگران جوان و دانشجویان اهمیت فرشهای روستایی و عشایری را دریافته و برخی پژوهشهای خود را به سوی آن ها سوق دهند.

مساله مهم دیگری که این پژوهشگر فرش شناس برآن.تاکید دارد آن است که اروپاییان برخلاف نطر عده-ای از تولیدکنندگان،که معتقدند نقوش وطرحهای ایرانی ظزفیت کار بیشتر را ندارد،فرشهای اصیل وحتی الامکان سنتی ایران را بیشتر می-پسندند.این امر توصیه و اشاره به کسانی است که هر روز به بهانه کهنگی طرحهای ایرانی نقشی جدید ابداع کرده و حتی متوجه این مساله نیستند که این فرشها بلا فاصله قابل تقلید بوده و در ضمن تاریخ مصرف دارد که همه این ابداع گران نتایج آن را خیلی زود می بینند.طبیعتا این به معنای کپی مطلق از طرحهای سنتی نیست ولی هدف آنست که دانسته شود در یک کار تولیدی به ويژه با وجه هنری،نظیر فرش هرگونه حرکت درتغییر نقش یا طرح،باید نگاه به گذشته یک اصل باشد.

دکتر طاهر صباحی

دکتر صباحی کارشناس ومجموعه دار فرش که سالیان طولانی است در زمینه فرش دستباف فعال می-باشد،متولد۱۳۱۹ شمسی در تهران است.وی پس از دوره دیپلم به ایتالیا رفت و در رشته داروسازی از دانشگاه بلونیا دکترا گرفت .

دکتر صباحی به علت تجربه فراوان از کار شناسان صاحب نظر در فرش است که دراین زمینه فعالیت بسیارکرده است ازجمله انتشار مجله وزین و بین المللی گره در ایتالیا است.

مجموعه فرشهای زیبا و نفیس او درایتالیا شناخته شده بوده وی اقدام به نمایشگاههای زیادی درایتالیا کرده است

وی درایتالیا از طرف دادگستری به عنوان کارشناس رسمی فرش شناخته شده وضمنا در دانشگاه تورین درایتالیا کرسی استادی دارد.

وی صاحب تالیفات متعددی است که عناوین برخی از آنها عبارتند از قالیهای شرقی-فالیهای قشقایی-سواران شرق

۵ قرن قالیبافی کرمان -مروری بردستبافتههای شاهسون

کتاب شکار شاهان وی درسال ۱۴۰۲ برنده جایزه کتاب سال شد

فضل الله حشمتی رضوی

حشمتی رضوی یکی از از پرکارترین پژوهشگران ونویسندگان درزمینه فرش است وی که سالیان طولانی است درزمینه فرش قلم میزند به دلیل شیوه کا رخویش که بیشتر کتابخانهای است فردی است که در زمینه -های بسیار صاحب نظر است.

وی که مدتی درقسمت اداری بازرگانی در شرکت فرش سابقه کار دارد علاوه بر داشتن تالیفاتی درزمینه فرش از جمله نگاهی به تاریخ فرش -جل-های عشایری- کتابشناسی فرش وکتاب مهم اسنادی از صنعت فرش ایران به خاطرتخصص و اطلاعات خاصی که درزمینه تشکیلات و.سازماندهی دارد صاحب مقالات و نوشته و سخنرانیهای زیادی دراین زمینه می-باشد که ازجمله آنها نقش تشکیلات سازمانی در بهره وری موقوفات – و نظام اموزشی کارشناسی فرش می-باشد.

وی سابقه طولانی درهمکاری با بنیاد دایزه المعارف اسلامی-دانشنامه جهان اسلام-بنیاد ایرانشناسی-فرهنگستان هنر داشته و مقالات و نوشته های متعددی در این همکاریها نوشته است وی به دلیل علاقمندی در بیشتر همایش-ها و یا سمینارهای مربوط به فرش به صورت سخنران و یا میهمان شرکت میکند

تورج ژوله

متولد ۱۳۴۷خ است که درسال ۱۳۷۰ دررشته اقتصاد فارغ التحصیل شد وسپس دوره دوساله کارشناسی فرش را با رتبه برتر گذرانید.کارشناس جوانی که دردهه ۷۰ وارد رشته فرش شد با کوشش و پی¬گیری اندک اندک به مرحله ای رسید که یکی از شاخص ترین کارشناسان و پژوهشگران جوان در رشته فرش دستباف شد.

نوشته ها ومقالات وسخنرانی های او درسمینارها وکنفرانسها نه تنها جوایزی برای او به همراه آورد بلکه وی را به تدریس دردانشگاه¬های تهران اصفهان یزد اردکان و برخی نهاد-های دیگر رسانید.سفر-ها و پژوهش¬های او که درکتاب¬های متعددی زیر عنوان¬های فرش دستباف انتشار یافت نه تنها به منابعی برای استفاده دانشجویان تبدیل شد بلکه توانست در مواردی جای خالی برخی نیازهای اطلاعاتی را که در زمینه فرش دستباف وجود دارد پر کند.

فعالیت های ژوله درشته فرش دستباف تقدیر وجوایز متعددی را برای وی به همراه داشت که ازجمله انها جایزه برترين پژوهشگر جوان فرش ايران در سومين جشنواره ي شانه ي بلورين درسال۱۳۸۱ بود وی علاوه برمشارکت در كميته ي داوران چهارمين دوره ي جشنواره ي شانه ي بلورين با مراکزی نظیر مرکز ملی فرش شرکت فرش و برخی نهاد های اقتصادی و بازرگانی دیگر مشارکت داشت.

رضی میری

رضي حاجی آقاميری در فروردین ماه سال 1330 در خانواده ای تهرانی که پيشينيانش از سال 1199 هجری خورشيدی به تجارت فرش دستباف مشغول بودند، چشم به جهان گشودبعد ازگذراندن دوره تحصیل وارد کار پدرکه حرفه نیاکانشان بود شد وبا یاری او به گرد آوری دست ¬بافته های نفیس ایرانی وصدور انها به کشورهای خارجی پرداخت.

زندگی آمیخته با فرش ازهمان آغار آتش اشتياقی را در وجودش شعله ور ساخت تا به جستجو وپژوهش در همه ابعاد و وجوهِ فرش دستباف، اعم از طراحی و سبک های متنوع و متفاوت آن، روش های مختلف بافت، شيوه های رنگرزی، شناخت گياهان رنگزا، چيدمان رنگ و در نهايت پيشينه تاريخی سنت رنگرزی به¬پردازد و با گردآوری دستبافته های کهن و بررسی عميق آثار نمایش یافته ازگنجینه¬های خارجی و موزه ها و کتب مختلف متعلق به مجموعه داران و بهره بردن از دانش پدر و ديگر يیشکسوتان، به روشن کردن پيچيدگي های اين هنر کهن بازمانده از ايران باستان به پردازد .

دانش وشناخت وی از گذشته این هنر زیبا باعث شد که وی درجستجوی دلایل بی توجهی وبی اعتنایی تولید کنندگان فرش در این زمان به طرحها ونقوش زیبای گذشته وبه طورکلی ناتوانی درتولید آثاری با جذابیت وکیفیت پديده های حيرت انگيز و به غايت زيبایی که دراین سرزمین تولید می¬شد برآید.هم از اين رو تصميم گرفت نتيجه شناخت خود را به کار گرفته و به خلق آثاری همت گماردکه نمایش¬گر تداوم خلاقيت فرش ايرانی در اين مرز و بوم باشد.

در سال 1366 نتيجه اين پژوهش‌ها در قالب طراحی و بافت قالی‌هايی بديع با حفظ روش¬های اصيل بافت و اصول طراحی کهن که برخي از آنها فراموش يا منسوخ شده بودند، متبلور گرديد. در سال 1373 کوشش های او در خلق اين آثار، با دريافت

نخستين جايزه اسکار فرش در وين- اتريش تحسين شد و موزه ویکتوریا آلبرت با افزودن ۵ قطعه ازنخستین دست بافته¬های تولیدی رضی میری به گنجینه خود به موفقیت او بیش از پیش اعتبار بخشید.

رضی میری بی تردید اولین کسی است براساس استفاده از دامنه بی انتهای نقش و رنگ درفرش-های عشایری و روستایی تقدم تولید فرش-های بومی ومنطقه¬ای را بر فرش-های شهری نشان داد اگرچه کمابیش پیش ازاو به طور پراکنده درفرش کسانی دست به نوآوری¬هایی درطرح¬ها ورنگ¬های فرش زده بودند که دراین زمینه تلاش¬های پرویز تناولی درنمایش گبه وفیلمی که محسن مخلباف بر اساس گبه ساخت اولین تلاش قانونمند وتئوریک و ارزش دست بافته¬های عشایری را نشان می-دهد ولی کار مداوم رضی میری براساس درک و وسواس او نسبت به ارزش استفاده از اصالت وزیبایی وغنا وگستردگی نقوش وتنوع رنگ-های سنتی وپشم¬های دستریس عمدتا بومی وسایر خصوصیاتی که عموما درفرش¬های کهن وبومی ایران کاربرد داشته است تاثیری ماندگار وستودنی در فرشبافی ایران داشته است

ماندگاران فرش ایران

دکتر سیروس پرهام

عیسی بهادری - طراح فرش

دکتر حصوری

پرویز تناولی

رستم شیرازی - طراح فرش

دکتر سیاوش آزادی

دکتر طاهر صباحی

فضل الله حشمتی رضوی

تورج ژوله

رضی میری

آفرینندگان

سیف اله امینیان

رضی میری

تورج ژوله

فضل الله حشمتی رضوی

دکتر طاهر صباحی

دکتر حصوری

عیسی بهادری – طراح فرش

دکتر سیاوش آزادی

رستم شیرازی – طراح فرش

دکتر سیروس پرهام

پرویز تناولی