دراین بخش نگاهی اجمالی به مراحل تولید فرش و پس‌از‌آن به افراد و گروه‌هایی می‌پردازیم که نقش‌آفرینندگان اصلی فرش را دارند:.
از نظر علمی می‌توان کل مجموعه فرش را به‌صورت یک پروژه نگاه کنیم که که اجرای آن مبانی خاص خود را دارد.
دراین پروژه تولید فرش موضوع اصلی پروژه است.
هدف تولید فرش
عوامل اجرایی عبارتند از:
- مدیر تولید که می‌تواند سرمایه‌گزار و صاحب فرش و کار فرما باشد از اولین وظایف سرمایه‌گزار یا. تولید‌کننده انتخاب نقشه (موضوع پروژه) است.
انتخاب نقشه
- یاد آوری۱- : در اینجا مراحل اجرای کار را بر اساس نقشه طراحی شده قرار‌گرفته که به لحاظ کمی شامل تمام عوامل اجرایی بافت یک قالی است.
- یاداوری۲-: ازانجا که کیفیت فرش برحسب نوع تولید (ذهنی-بدون نقشه شهری روستایی باف-یا عشایری‌باف) باشد یاد‌آوری بالا تغیین‌کننده کیفیت هیچ شکل و ابعادی از فرش نیست و تنها معطوف به عوامل انسانی شریک درکار تولید فرش است همچنین هدف نهایی آن است که بدانیم یک مدیر خوب وبا تجربه چگونه ابزار و عوامل انجام کار خودرا فراهم می‌کند. و سهم هریک در به ثمر رسانیدن پروژه چه به لحاظ مادی و چه به لحاظ معنوی کدام است؟ و در ضمن چه باید بکنیم که کسانی که در کار نقش موثری در دارند سهمی ولو اندک به تناسب کار خود داشته باشند
- . یاداوری ۳ – : تولید فرش ممکنست تک‌بافی (خویش فرمایی) یا به سفارش و یا کارگاهی و روستایی‌باف و عشایری‌باف ویا شهری‌باف باشد طبیعتاً از آنجا که هدف ما نشان عوامل مشترک در تولید یک فرش و تعیین ارزش مابازا هریک در مقابل کاری که انجام می‌دهند می‌باشد نمونه یک فرش کامل شهری مدیریت شده وبا نقشه شهری را مورد نظر قرار داده‌ایم.بنا براین لازم است ابتدا به ترکیب کلی گروهی که در تولید یک فرش دخالت دارند بیاندازیم.
- یاداوری ۴ -: با توجه به آنکه عوامل بافت از هیچ حمایت اجتماعی و مدنی برخوردار نیستند یک تهیه‌کننده شریف و حمایتگر، نیازهای انسانی و شرایط زندگی عوامل اجرایی خویش را نیز باید درنظر بگیرد.
تولید یک فرش
سرمایه‌گزار مدیر و به‌ندرت استاد کار
شرح وظایف سرمایه‌گزار یا مدیر (تعیین موضوع پروژه انتخاب طراح انتخاب مجریان پروژه تعیین نیازهای پروژه و عوامل اجرایی واجرای قوانین کار) استاندارد مربوط به قوانین کار برای وابستگان تولید فرش دستباف در بخش دیگری ازاین سایت آمده است
بدیهی است از آنجا که که اطلاعات چندانی نه در مورد تولید‌کنندگان و نه عوامل اجرایی در دست نیست بنا بر این قضاوت‌ها بر اساس اطلاعات موجود است و عمدتاً تولید کنندگانی مورد نظر هستند که ضوابط مورد نیاز فرش‌های اصیل و باکیفیت را (برحسب ضوابط معین) رعایت کرده‌اند.
اعم از آنکه سرمایه‌گزار ویا صاحب فرش ویا استادکار یک نفر و یا متفاوت باشند که در اینجا هدف ما تاکید بر نقش استاد کار است که به نحوی در تمام مراحل کار دخالت دارد.
فرش کنیم که فرش با ابعاد بزرگ مثلا برای یک سالن و یا یک مکان خاص برای تولید سفارش گرفته شده که طبیعتاً دراین مرحله فرد یا افرادی مسئول اجرا یا بافت این فرش می‌شوند. که در اینجا استاد کار نامیده می‌شوند
از اهمیت استاد کار همین بس که وی باید برتمام مراحل اجرای کار از تهیه نقشه تا انتخاب کارگر تعیین رنگ‌ها بافت حتی ساخت دار و چله کشی و پرداخت و رفو اگر نه دخالت بلکه صاحب‌نظر است.
تمام مراحل بعدی از دار و چله و تعداد کارگر و غیره براساس نقشه تعیین شده و چه‌بسا در مواردی طراح ممکن است بنا به دلایلی که بحثی فنی و جداگانه می‌طلبد تغییراتی مثلا در نقشه و یا ابعاد و رج شمار و غیره بدهد. حتی در مواردی نظیر پرداخت و رفو که به نظر می‌رسد کار فرش تمام شده و مرحله پرداخت که اندازه پرز نسبت به رجشمار هرچند امری تجربی است نظارت صاحب فرش ضروری است ویا درمورد رفو اگر در فرش نقصی پدید‌اید و یا در ساخت دار و چله کشی دقت نشود نیز نظارت استادکاران الزامی است.
اجرای کامل و مناسب تمام این مراحل مستلزم ایجاد رابطه‌ای انسانی و عاطفی بی‌استاد کار و کارگران است و در غالب موارد این امر اتفاق می افتد و وی در بسیاری موارد باید علاوه بر توجه به مشکلات و گرفتاری‌های کارگران سعی نماید نیازهای کارگران را اگر خود نتواند رفع کند به صاحب کار اطلاع دهد.
