آنچه مرا به سفر در سال‌های اواخر دهه ۷۰ به منطقه مریوان کشانید اگرچه در جستجوی فرش بود که آنرا در سفرنامه کردستان اورده‌ام قبل از دستیابی به هدف مورد جستجو چشم مرا به زیبایی بی‌نظیری که در مقابلم قرار داشت و مرا مجذوب و حیرت زده کرد چشم‌انداز زیبایی بنام دریاچه (تالاب) زریوار مریوان بود.
من ان زمان سوییس را ندیده بودم ولی تاحدودی زیبایی‌های دریاچه لوزان سویس را که معمولا به‌عنوان یکی ازنمادهای زیبایی در روی این کره خاکی شناخته می‌شود از طریق تعاریف و عکس‌ها می‌شناختم بی‌اختیار یاد سویس افتادم. سه طرف دریاچه با جنگل های نه‌چندان بلند به نحوی احاطه شده بود که گویی دریاچه در حلقه زمردینی از درختان به‌صورتی رویایی دربر گرفته شده است. یک سوی دریاچه که محل گذر و رفت‌و‌آمد مسافرانی بود که آن زمان اندک بودند
بنابر معمول میزبان بهتر از آن نیافت که با قایقی کوچک از چند قایق موجود کنار دریاچه مرا بر روی دریاچه که برق و جلای خاصی داشت گردش دهد ۰سفری که دریاچه را آنچنان بر ذهنم حک کرده که تا امروز آن را به روشنی و زیبایی می‌توانم تصور کنم. مریوان زیبا و سر سبز که در محاصره کوه‌های پربرف و در میان دره پوشیده از جنگل با زیبایی نادری مشتاقان رابه خود می‌خواند غنی‌تر و پربرکت‌تر از آن بود که غیر مسکون بماند و از همین رو سابقه پیدایش زندگی درآنجا به دوره‌های آغازین تاریخ ایران وصل می‌شود.
دربرخی متون قدیمی نام مریوان را «مهروان» متشکل از دو واژه مهر و وان به معنی جایگاه مهر. نوشته‌اند و بنا بر بعضی گفته‌ها این منطقه دارای محصولات جنگلی مانند مازوج، کتیرا و گز درختی بوده و عده‌ای برای تجارت این قبیل محصولات به این منطقه آمدند که گویا اهل مرو بوده‌اند و در همین محل ساکن شده‌اند. لذا، این منطقه را مرویان خواندند که به‌مرور زمان به مریوان تغییر نام پیدا کرده است و همچنین. آمده است عده‌ای از مراوانیان پس از شکست و انقراض حکومت اموی در بغداد گریخته و در این محل سکنی گزیدند. از این‌رو این منطقه را مروانیان نام نهادند که بر اثر مرور زمان به مریوان تغییر یافته است. برخی نقاط تاریخی مریوان عبارت است از
قلعه هلو خان (ایمام) و مزگه و ته سوره (مسجد سرخ) از دوره ایلخانی و تیموریان
تپه کلین کبود واقع در دشت مریوان از دوره اشکانی و ساسانی
تپه و قلعه روستای ننه از دوران صفویه
پل گاران از دوران صفویه
قلعه گبری گرد از دوره اشکانی
محوطه کچکه گاور از دوران پارینه سنگی
قبرستان تاریخی روستای پیله و قبرستان روستای بالک
– مردم مریوان با لهجه‌های کرمانجی جنوبی (سورانی) هه ورامانات: هه ورامی (گورانی) صحبت می‌کنند و خط کردی را با رسم‌الخط عربی می‌نویسند. مریوان امروز شهرستان نسبتا بزرگی شده است و درکنار آن پارک زیبایی ساخته شده که دیدار‌کنندگان بسیاری یافته است اما امید که دریاچه زیبایی که به اعتقادی کهن درکف آن شهری از طلا و جواهر قرار دارد و ساکنان آن ماهی‌های گوناگون رنگین قرمز و طلایی هستند تسلیم آلودگی‌های تمدن نشود.
